Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Sağlık Harcamalarının Ekonomik, Çevresel ve Sosyo-Kültürel Belirleyicilerinin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 31.12.2023

Esma Gültekin Tarla , İzel Zeylan

Öz

Sağlık kavramının önemi göz önüne alındığında mevcut bütçede harcama kalemlerinden en önemlisini sağlık harcamaları oluşturmaktadır. Bu kapsamda sağlık harcamaları ile temelde etkilendiği düşünülen ekonomik, çevresel ve sosyo-kültürel değişkenler arasındaki ilişkinin katsayı tahmini aracılığıyla yönünü belirlemek ve ilgili politika çıkarımlarını yapmak önem arz etmektedir. Çalışma da, OECD ülkeleri için 2005-2020 yılları arası baz alarak, sağlık harcamaları değişkeninin, çevresel bozunum için karbondioksit (CO2) emisyonu, ekonomik açıdan kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla ve sosyo-kültürel olarak ise bebek ölüm oranı ile arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Peseran’ın (2006) ortak ilişkili etkiler (Common Correlated Effects, CCE) ve Eberhardt ve Bond’un (2009) genişletilmiş ortalama grup (Augmented Mean Group, AMG) eşbütünleşme tahmincileri testlerini kullanılarak sonuçlar elde edilmiştir. Sonuçlara göre, ekonomik büyüme ve sağlık harcamaları arasında Belçika, Kosta Rika ve Macaristan’da aynı yönlü ilişki varken, Finlandiya ve Polonya’da ters yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Bebek ölüm oranı ile sağlık harcamaları arasında Kosta Rika, İzlanda, Meksika, Polonya ve Birleşik Krallık ülkelerinde ters yönlü bir ilişki vardır. Aksine Macaristan, Türkiye ve Almanya’da pozitif bir ilişki varlığı dikkat çekmektedir. CO2 emisyonu ve sağlık harcamaları arasında ise, Danimarka, Finlandiya, Macaristan ile doğru yönlü, Kosta Rika ve Amerika Birleşik Devletleri ile ters yönlü ilişki bulunmuştur. Daha çevreci sağlık harcamaları kalemlerinin ülkelerin yararına olacağı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık harcamaları karbondioksit ekonomik büyüme bebek ölüm oranı panel veri

Etik Beyan

Etik beyana ihtiyaç yoktur.

Kaynakça

  • Acar, Y. (2020). Sağlık harcamaları, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla ve doğuşta beklenen yaşam süresi arasındaki ilişki: Türkiye örneği", Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 624-639.
  • Apergis, N., Jebli, M. ve Youssef, S. (2018). Does renewable energy consumption and health expenditures decrease carbon dioxide emissions? evidence for sub-Saharan Africa countries, Renewable Energy, 127, 1011-1016.
  • Binay, M. (2020). "OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları Ekonomik Büyüme İlişkisi", Sosyal Güvence Dergisi, 194-208.
  • Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier test and its applications to model specification in econometrics, The Review of Economic Studies, 47, 239-253.
  • Chaabouni, S. ve Saidi, K. (2017). The dynamic links between carbon dioxide (co2) emissions, health spending and GDP growth: a case study for 51 countries, Environmental Research, 158, 137-144.
  • Chaabouni, S., Zghidi, N. ve Mbarek, M. B. (2016). On the causal dynamics between CO2 emissions, health expenditures and economic growth, Sustainable Cities and Society (22), 184–191.
  • Çadırcı, Ç. ve Güneş, M. (2022). Türkiye'de maliye politikalarının bir bileşeni olarak sağlık harcamaları", Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 28-45 Cilt.3 Sayı.1.
  • DPT. (2006). Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) 2005 Yılı Programı Destek Çalışmaları. Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı Yayın ve Basım Şube Müdürlüğü. Ankara.
  • Eberhardt, M. ve Teal, F. (2010). Aggregation versus heterogeneity in cross-country growth empirics”, CSAE WPS, 32, 1-28.
  • Issa, H. ve Ouattara, O. (2012). The effect of private and public health expenditure on ınfant mortality rates: does the level of development matter?, Damascus UNIV. Journal, 28(1), 21-37.
  • İncitaş. (2022). İncitaş. İncitaş Web Sitesi: https://www.incitas.com.tr/bilgi-merkezi/blog/karbon-emisyonu-nedir adresinden alındı
  • Karagül, M. (2002). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu. Ankara: Anıt Matbaa, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Yayın no: 37.
  • Karamıklı, A. ve Ünsal Şaşmaz, M. (2021). Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme ve Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 46, Denizli, ss. 293-304.
  • Kesgin, Ç. ve Topuzoğlu, A. (2006). Sağlığın tanımı; başaçıkma, Journal of İstanbul Kültür Üniversitesi Dergisi, 47-49(3).
  • Keyifli, N. ve Recepoğlu, M. (2020). Sağlık harcamaları, co2 emisyonu yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: bootstrap panel nedensellik testinden kanıtlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 286-305.
  • Kızılçelik, S. (1996). Türkiye’nin Sağlık Sistemi: Bir Medikal Sosyoloji Denemesi. İstanbul: Altın Kitapevi.
  • Lustig, N. (2004). Investing in Health for Economic Development: Executive Summary. Mexico.
  • McCoskey, S. ve Kao, C. (1998). A residual-based test of the null of cointegration in panel data, Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
  • Omri, A., Kahouli, B., Afi, H. ve Kahia, M. (2022 ). Environmental quality, healthcare and research and development in Saudi Arabia, Environmental Science and Pollution Research, 1-2.
  • Öztürk, S. ve Uçan, O. (2017). Türkiye'de sağlık harcamalarında artış nedenleri: sağlık harcamalarında artış-büyüme ilişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İdari ve İktisadi Bilimler Dergisi, 22, 139-152.
  • Pesaran, M.H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels, University of Cambridge & USC, 1-39.
  • Pesaran, M. H. (2006). Estimation and inference in large heterogeneous panels with a multifactor error structure, Econometrica, 74, 967-1012.
  • Pesaran, M.H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted lm test of error cross-section independence, Econometrics Journal, 11, 105-127.
  • Sağlık Bakanlığı, S. (2010). Sağlık Reformunun Doğru Yapılması/ Ankara. Sağlık Bakanlığı Yayını: http://www.sbu.sağlik.gov.tr. adresinden alındı
  • Sophia, W. (2002, Ocak 22). Briefing Paper For Oxfam GB, Health Financing in Devoloping and Transtional Countries. Centre For Health Economics University of York.
  • Tüylüoğlu, Ş. ve Tekin, M. (2009). Gelir düzeyi ve sağlık harcamaları beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm oranı üzerindeki etkileri, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 1-31.
  • UNICEF. (1989). Dünya Çocuklarının Durumu, (Çev.:UNICEF Türkiye Temsilciliği). Tisamat Basım.
  • UNICEF. (1991, Nisan). Türkiye’de Anne ve Çocuklarının Durum Analizi, Ülke Programı. Ankara: Yeniçağ Matbaası, Seri 2.
  • Westerlund, J. ve Edgerton, D. L. (2007). A panel bootstrap cointegration test, Economics Letters, 97,185-190.
  • Wang, Z., Wang, B., Asghar , M. ve Zaidi, S. (2019). Dynamic linkages among CO2 emissions, health expenditures, and economic growth: empirical evidence from Pakistan, NIH Dergisi (Environ Sci Pollut Res), 26(15), 15285–15299.
  • Yıldız, U. D. (2019, Eylül 16). Fortune Terimler Sözlüğü Türkiye. Fortune Terimler Sözlüü Türkiye Web sitesi: https://www.fortuneturkey.com/gsyih-ve-gsmh-nedir adresinden alındı

Analysis of the Economic, Environmental, and Socio-Cultural Determinants of Health Expenditures

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 31.12.2023

Esma Gültekin Tarla , İzel Zeylan

Öz

Health is one of the most important concepts in today's world. The state of being healthy must be maintained for the continuation of life. As a result, health expenditures are one of the most important expenditure items. In this context, it is important to analyze the effects of economic, environmental and socio-cultural variables that are thought to have an impact on health expenditures and to make policy implications accordingly. The aim of this study is to analyze the effects of environmental degradation (carbon dioxide (CO2) emissions), economic (gross domestic product per capita) and socio-cultural (infant mortality rate) variables on health expenditures in OECD countries for the period 2000-2019 using Common Correlated Effects (CCE) and Augmented Mean Group (AMG) cointegration estimators. According to the results obtained, there is a same directional relationship between economic growth and health expenditures in Belgium, Costa Rica and Hungary, and an inverse relationship in Finland and Poland. There is an inverse relationship between infant mortality rate and health expenditures in Costa Rica, Iceland, Mexico, Poland and the United Kingdom. On the contrary, there is a positive relationship in Hungary, Turkey and Germany. There is a positive relationship between CO2 emissions and health expenditures in Denmark, Finland and Hungary, and an inverse relationship in Costa Rica and the United States. It is recommended to prefer materials that are less harmful to the nature in terms of use and even recyclable materials while spending on care.

Anahtar Kelimeler

Health Expenditures Carbon Dioxide Economic Growth Infant Mortality Rate Panel Data

Kaynakça

  • Acar, Y. (2020). Sağlık harcamaları, kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla ve doğuşta beklenen yaşam süresi arasındaki ilişki: Türkiye örneği", Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 624-639.
  • Apergis, N., Jebli, M. ve Youssef, S. (2018). Does renewable energy consumption and health expenditures decrease carbon dioxide emissions? evidence for sub-Saharan Africa countries, Renewable Energy, 127, 1011-1016.
  • Binay, M. (2020). "OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları Ekonomik Büyüme İlişkisi", Sosyal Güvence Dergisi, 194-208.
  • Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier test and its applications to model specification in econometrics, The Review of Economic Studies, 47, 239-253.
  • Chaabouni, S. ve Saidi, K. (2017). The dynamic links between carbon dioxide (co2) emissions, health spending and GDP growth: a case study for 51 countries, Environmental Research, 158, 137-144.
  • Chaabouni, S., Zghidi, N. ve Mbarek, M. B. (2016). On the causal dynamics between CO2 emissions, health expenditures and economic growth, Sustainable Cities and Society (22), 184–191.
  • Çadırcı, Ç. ve Güneş, M. (2022). Türkiye'de maliye politikalarının bir bileşeni olarak sağlık harcamaları", Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 28-45 Cilt.3 Sayı.1.
  • DPT. (2006). Ekonomik ve Sosyal Sektörlerdeki Gelişmeler, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) 2005 Yılı Programı Destek Çalışmaları. Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı Yayın ve Basım Şube Müdürlüğü. Ankara.
  • Eberhardt, M. ve Teal, F. (2010). Aggregation versus heterogeneity in cross-country growth empirics”, CSAE WPS, 32, 1-28.
  • Issa, H. ve Ouattara, O. (2012). The effect of private and public health expenditure on ınfant mortality rates: does the level of development matter?, Damascus UNIV. Journal, 28(1), 21-37.
  • İncitaş. (2022). İncitaş. İncitaş Web Sitesi: https://www.incitas.com.tr/bilgi-merkezi/blog/karbon-emisyonu-nedir adresinden alındı
  • Karagül, M. (2002). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu. Ankara: Anıt Matbaa, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları, Yayın no: 37.
  • Karamıklı, A. ve Ünsal Şaşmaz, M. (2021). Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme ve Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 46, Denizli, ss. 293-304.
  • Kesgin, Ç. ve Topuzoğlu, A. (2006). Sağlığın tanımı; başaçıkma, Journal of İstanbul Kültür Üniversitesi Dergisi, 47-49(3).
  • Keyifli, N. ve Recepoğlu, M. (2020). Sağlık harcamaları, co2 emisyonu yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: bootstrap panel nedensellik testinden kanıtlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 286-305.
  • Kızılçelik, S. (1996). Türkiye’nin Sağlık Sistemi: Bir Medikal Sosyoloji Denemesi. İstanbul: Altın Kitapevi.
  • Lustig, N. (2004). Investing in Health for Economic Development: Executive Summary. Mexico.
  • McCoskey, S. ve Kao, C. (1998). A residual-based test of the null of cointegration in panel data, Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
  • Omri, A., Kahouli, B., Afi, H. ve Kahia, M. (2022 ). Environmental quality, healthcare and research and development in Saudi Arabia, Environmental Science and Pollution Research, 1-2.
  • Öztürk, S. ve Uçan, O. (2017). Türkiye'de sağlık harcamalarında artış nedenleri: sağlık harcamalarında artış-büyüme ilişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İdari ve İktisadi Bilimler Dergisi, 22, 139-152.
  • Pesaran, M.H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels, University of Cambridge & USC, 1-39.
  • Pesaran, M. H. (2006). Estimation and inference in large heterogeneous panels with a multifactor error structure, Econometrica, 74, 967-1012.
  • Pesaran, M.H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted lm test of error cross-section independence, Econometrics Journal, 11, 105-127.
  • Sağlık Bakanlığı, S. (2010). Sağlık Reformunun Doğru Yapılması/ Ankara. Sağlık Bakanlığı Yayını: http://www.sbu.sağlik.gov.tr. adresinden alındı
  • Sophia, W. (2002, Ocak 22). Briefing Paper For Oxfam GB, Health Financing in Devoloping and Transtional Countries. Centre For Health Economics University of York.
  • Tüylüoğlu, Ş. ve Tekin, M. (2009). Gelir düzeyi ve sağlık harcamaları beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm oranı üzerindeki etkileri, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 1-31.
  • UNICEF. (1989). Dünya Çocuklarının Durumu, (Çev.:UNICEF Türkiye Temsilciliği). Tisamat Basım.
  • UNICEF. (1991, Nisan). Türkiye’de Anne ve Çocuklarının Durum Analizi, Ülke Programı. Ankara: Yeniçağ Matbaası, Seri 2.
  • Westerlund, J. ve Edgerton, D. L. (2007). A panel bootstrap cointegration test, Economics Letters, 97,185-190.
  • Wang, Z., Wang, B., Asghar , M. ve Zaidi, S. (2019). Dynamic linkages among CO2 emissions, health expenditures, and economic growth: empirical evidence from Pakistan, NIH Dergisi (Environ Sci Pollut Res), 26(15), 15285–15299.
  • Yıldız, U. D. (2019, Eylül 16). Fortune Terimler Sözlüğü Türkiye. Fortune Terimler Sözlüü Türkiye Web sitesi: https://www.fortuneturkey.com/gsyih-ve-gsmh-nedir adresinden alındı
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Makroekonomik Teori
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Esma Gültekin Tarla 0000-0001-5897-0462

İzel Zeylan 0000-0002-7212-5844

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 12 Aralık 2023
Kabul Tarihi 31 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023Cilt: 1 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Gültekin Tarla, E., & Zeylan, İ. (2023). Sağlık Harcamalarının Ekonomik, Çevresel ve Sosyo-Kültürel Belirleyicilerinin Analizi. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 1-15.
 Kapak Resmi İndir